Het winterscheren van paarden

Hier een leuk artikel dat ik nog op de plank had liggen. Het was een interview voor Paard & Spul het gratis paardenkrantje dat je op de manege of in de paardenwinkel kan krijgen.
Helaas is het artikel nooit gepubliceerd destijds omdat het krantje maar niet kwam. Destijds maar even bellen, maar geen gehoor. Na wat onderzoek bleek Paard en Spul hartstikke failliet te zijn. Maar het leuke stukje dat we hebben geschreven wilde ik jullie niet ontnemen.

De winter in zicht, de vacht in zicht...

De vacht is voor veel actieve ruiters in de winterperiode een last. Het schoon houden of krijgen van het paard vergt meer energie van ons eigenaren en wil niet altijd naar wens lukken. Maar daarnaast ondervinden we ook, bij intensieve training in met name geïsoleerde omstandigheden, hinder van een dikke(re) vacht.

Tijdens het rijden worden de spieren van het paard aangesproken om een gewenste kracht te leveren. De bloedvaten naar deze spieren verwijden, waardoor de spieren meer zuurstofrijk bloed aangevoerd krijgen en ze melkzuur kunnen afvoeren. Bij de arbeid die verricht wordt door de spieren komt warmte vrij. Deze warmte doet de spieren soepeler worden, maar een te hoge temperatuur is ook niet gewenst, waardoor tevens afvoer van warmte noodzakelijk is om oververhitting van de spieren te voorkomen. De meeste paarden die hun warmte niet goed kwijt kunnen zullen langzamer gaan bewegen, zodat er minder warmteontwikkeling vanuit de spieren plaatsvindt. Ze zullen proberen de natuurlijke balans tussen warmte ontwikkeling en afvoer te vinden.

Om toch in de winter een intensievere training voort te kunnen zetten of simpelweg onszelf het gemakkelijker te maken, omdat we vandaag de dag over de middelen beschikken om ons paard warm te houden zonder de dikke vacht, worden paarden geschoren.

Winterscheren

Er zijn diverse merken scheermachines te koop en te huur, waarmee je je paard van zijn vacht kunt ontdoen. “Wij hebben in ons assortiment grote paardenscheermachines evenals kleine toiletteertondeuses”, vertelt Willem Johan Bakker van de webwinkel Macrovet.nl. Dat er onderscheid wordt gemaakt tussen deze twee scheermachinetypes is vanwege de kracht die de machines bezitten. Een tondeuse is voor het kleine werk, de sokken van het paard, de baard, het hoofd of de oren. Wil je echter het hele lichaam met deze kleine tondeuses doen, dan wordt de motor al snel te warm en werkt de tondeuse niet meer optimaal. Voor dit zwaardere werk is er een zwaarder type scheermachine nodig. “Deze zijn bij ons uitsluitend van de A-merken beschikbaar, zoals Aesculap, Oster, Liscop, Heiniger, Andis en Hauptner”, somt Willem Johan Bakker op. “Van deze merken hebben wij altijd alle onderdelen in voorraad en tevens verlenen wij de service en garantie van deze merken.”

“Tegenwoordig zijn er naast de scheermachines en tondeuses ook kleinere scheermachines op de markt, die qua kracht en formaat tussen het grote en kleine werk in zitten. Een voorbeeld hiervan is de Liscop Lite en de Heiniger Progress. Beide machines zijn speciaal voor paarden ontworpen en hebben daarmee als eigenschap dat ze relatief stil in gebruik zijn met een minder zware motor en lichtere, compactere behuizing, maar met dezelfde grote messen. Dit zijn ook bij uitstek scheermachines voor paardeneigenaren die maar enkele paarden per jaar willen winterscheren.”

Kracht van A-merken

“De A-merken hebben als grote voordeel dat zij ieder onderdeel nieuw kunnen leveren. Een scheermachine slijt naarmate deze gebruikt wordt in de exenters, de tandwielen, veerbladen, koolborstels, etc. Wil je jarenlang plezier hebben van je scheermachine, dan is het wenselijk om al deze onderdelen te kunnen vervangen als ze af zijn en je niet direct een geheel nieuw apparaat hoeft te kopen.

Zo hebben we momenteel zelfs nog onderdelen beschikbaar van machines die 15 tot 20 jaar voor het laatst geproduceerd zijn”, aldus Willem Johan Bakker. “Verder verschilt ieder merk en type iets van elkaar. Het ene apparaat is wat lichter in gewicht, de andere maakt meer snijbewegingen en weer een andere is stiller qua geluid of trilling. Maar algemeen gezien is het kwaliteitsverschil van de A-merken scheerapparaten maar erg minimaal. Het grootst noembare verschil zijn wel de messoorten. Deze zijn vaak merk specifiek, zoals Hauptner, die een geheel eigen type mes gebruikt, dat in geen ander scheerapparaat bruikbaar is. Merken als Aesculap Econom, Heiniger, Stewart Oster en de laatste Liscopmodellen hebben wel allemaal dezelfde soort messen, die dan ook onderling uit te wisselen zijn.”

Messenwerk

“Een scheerapparaat heeft over het algemeen 3 millimeter messen, maar sommige merken worden ook met 1 millimeter messen geleverd. Daarnaast zit er verschil in de grofheid van de messen die beschikbaar zijn.

Maar spreken we over messen bij een scheerapparaat, dan hebben we het altijd over een boven- en ondermes. Het ondermes bepaalt de scheerhoogte, namelijk door de dikte van het blad. Tijdens het winterscheren werkt het ondermes tevens als kam, die als eerste door de haren glijdt. Een grof mes met minder tanden, zal eenvoudiger door een vacht glijden dan een mes met meer en fijnere tanden. Bij zware vachten is met een grof type mes eenvoudiger te scheren, maar dit is toch ook minder mooi. In een dergelijk geval is het het afwegen waard of je een functioneel geschoren paard wilt of een mooi geschoren paard.

Het bovenmes is de het snijmes, dat door de motor aangedreven wordt. Met een links naar rechts heen en weer gaande beweging schuift het over het onderste snijblad. Evenals het ondermes is ook het bovenmes verkrijgbaar met meer of minder tanden.”

Groot vs klein

Stallen vol paarden winterscheren vraagt simpelweg om een goed, sterk scheerapparaat. Maar staat de stal vol met grote KWPNers of kleine Shetlanders, wat maakt dan het verschil? “In principe is het hetzelfde, al kan het zijn dat juist bepaalde ponyrassen over een zwaardere vacht beschikken,” aldus Willem Johan Bakker. Hierdoor moet je zeker niet de misopvatting hebben ‘bij een kleinere pony, volstaat een lichter type machine’, al heeft uiteraard een warmbloed meer oppervlakte om te scheren dan een Shetlander.

In gebruik

“De allereerste stap die men het beste kan doen, wanneer het paard klaar staat om te worden geschoren, is een beetje olie op de scheermessen druppelen. Het boven- en ondermes zijn van metaal, een materiaal dat van zichzelf niet vettig of soepel over elkaar glijdt. Met behulp van een beetje smeerolie versoepel je de bewegingen die de messen gaan maken en daarmee voorkom je dat de messen snel bot zijn. Tijdens het scheren is het ook aan te raden om elke vijf minuten de toevoeging van olie op de messen te herhalen. Afhankelijk van het merk en type machine zijn er ook andere plaatsen die baat hebben bij een druppel olie. Lees daarvoor altijd goed de handleiding”, aldus Willem Johan Bakker. “Controleer vooraf,  evenals tijdens gebruik, ook de luchtfilters. Deze dienen goed schoon te zijn, omdat de motor van de machine anders te warm wordt, met defecten tot gevolg.

Stelschroef

Verder is bovenop de scheermachine de stelschroef nog naar wens te veranderen. Deze schroef regelt de spanning op de messen. Deze schroef draai je aan tot de messen losjes op elkaar zitten, zodanig dat de messen er niet uit kunnen vallen. Vervolgens zet je de scheermachine aan en draai je de schroef bij tot aan het moment dat je merkt dat de machine zwaarder begint te lopen. Draai nu de stelschroef een kwartslag terug. De scheermachine is nu klaar om te gaan scheren! Merk je tijdens het scheren dat de messen toch nog niet optimaal zitten? Tijdens het scheren kun je de messen altijd nog iets beter afstellen. Denk er alleen om dat je de messen nooit te strak zet, want dan vraag je een te zware arbeid van de scheermachine, met mogelijk het breken van de veerbladen tot gevolg.

Blijf je de messen maar aandraaien voor een beter scheerresultaat? Vervang ze dan, deze messen zijn dan hoogstwaarschijnlijk bot en moeten geslepen worden.

Problemen? Hier een mogelijke oplossing:

De machine zakt terug in toeren: De koolborstels zijn versleten, te strak afgesteld óf het anker is kapot.

De machine snijdt niet: De messen zijn bot en dienen geslepen of vervangen te worden.

Het lijkt of de machine niet de gehele snijbeweging maakt: Exenterkogel en/of exenteras is versleten en de veerbladen zijn gebroken.

Kan de messen niet strak genoeg aandraaien: De drukveer/drukschroef/drukstift is versleten en/of veerbladen gebroken.

Machine wordt warm: De messen zijn te strak aangedraaid, er wordt te weinig olie gebruikt, de filters zitten dicht en/of er zitten teveel haren in de kop.

Hoe onderhoud ik mijn scheerapparaat?

Het onderhoud van het scheerapparaat begint al bij het eerste gebruik. “Olie genoeg en houd de filters en scheerkop goed schoon. Na het scheren maak je het scheerapparaat goed schoon en laat je de messen eventueel slijpen. Zijn de messen nog niet aan een slijpbeurt toe, leg ze dan goed ingevet op een droge plek weg. Vergeet niet de spanning ook van de messen af te halen alvorens je het scheerapparaat weglegt, door de stelschroef los te draaien.”

Advies

Een goed advies is het halve werk. “Kijk goed bij de aanschaf van een scheermachine of er ook direct onderdelen van te bestellen zijn. We hebben in het verleden mensen geregeld moeten teleurstellen, wanneer zij na aankoop van een goed uitziende scheermachine voor een hele scherpe prijs, uiteindelijk geen onderdelen meer konden bijbestellen, omdat deze nergens meer verkrijgbaar waren. Dit was met name het geval bij de in China in het groot, maar slecht eenmalig, aangekochte machines.

Bij deze machines is geen garantie, onderdelen of service bijgesloten. Dergelijke scheermachines (en ook bij hondentondeuses wordt dit vaak gezien) zijn op dat moment goedkoop, maar uiteindelijk duurkoop. Langdurig van een scheermachine kunnen genieten vraagt om service en onderhoud. Net als een auto heeft ook deze machine geregeld een goede onderhoudsbeurt nodig en is vervanging van versleten onderdelen noodzakelijk om er tot wel twintig jaar lang plezier van te hebben.”

 “Ga voor plezier voor lange tijd, ga voor kwaliteit!”

Is scheren ook perse nodig? Nee, paarden zijn uitstekend in staat te leven met hun natuurlijke vacht, die hen optimale bescherming biedt. Denk daarom ook voor het scheren goed na over het belang van winterscheren ten opzichte van de situatie waarin je paard gehuisvest is en hoezeer het paard in training gezet wordt na het scheren. Verwacht je grote arbeidsprestaties van je paard, dan komt het soms zo uit dat het paard beter presteert zonder zijn wintervacht.

Staat je paard echter vele uren per dag buiten en rijd je slechts een klein uurtje per dag of een paar uur per week met minimale intensiteit. Het is dan paardvriendelijker, gemakkelijker én goedkoper om je paard zijn vacht te laten behouden en te genieten van je ‘teddy’. Overigens, een derde optie bestaat ook nog: Leg je paard tijdig een deken op, om de vachtontwikkeling te beperken.

Nieuwsgierig naar ons assortiment "Scheermachine paard"?