Mastitis

Mastitis is een ander woord voor uierontsteking. Het is een van de meest voorkomende ziektes bij koeien. De ziekte en behandelingen zorgen vaak voor flinke economische schade.
Wat is Mastitis precies? Wat kun je doen om het te voorkomen? Hoe kun je het (zonder antibiotica) behandelen?

Wat is Mastitis?

Mastitis is een ontsteking aan de uier bij koeien. Simpel gezegd zou je het dus een uierontsteking kunnen noemen.

Het is alleen niet zo dat de hele uier dan ontstoken is. Meestal is het maar één van de vier spenen van de koe (een kwartier) die ontstoken is.

• Klinische- of acute uierontsteking Bij deze vorm kun je daadwerkelijk zien dat de koe ontsteking heeft.
• Subklinische uierontsteking Deze variant van Mastitis valt niet direct op maar is te herkennen aan een verhoogd celgetal in de melk.

Bij beide gevallen van de ontsteking heeft de koe een hoger celgetal dan normaal in haar melk. Het celgetal houdt simpel gezegd in dat de melk dan uit meer deeltjes bestaat dan normaal.

Dit komt doordat wanneer de koe een ontsteking heeft zijn lichaam onder andere witte bloedcellen naar de ontsteking stuurt om deze te verhelpen. Deze komen voor een gedeelte in de melk terecht.

Hoe herken je Mastitis?

Bij de twee varianten van Mastitis zijn er andere symptomen. Zijn deze bij de ene variant goed te zien, kun je ze bij de andere variant alleen maar meten.

Hoe herken je Klinische Mastitis?

Zoals aangegeven zijn de symptomen bij klinische of acute uierontsteking goed zichtbaar. Toch variëren deze symptomen erg. Zo kun je de lichtste vorm van Mastitis alleen herkennen doordat er ‘vlokjes’ in de melk zitten.

Bij de zwaarste vorm is de koe daarbij ook nog eens echt ziek. De koe heeft dan een lagere - of juist hogere lichaamstemperatuur en de uiers zijn pijnlijk en opgezwollen.

Hoe herken je Subklinische Mastitis?

Zoals aangegeven is de subklinische vorm van Mastitis meestal niet zichtbaar. Toch kun je het meten aan een verhoogd aantal witte bloedcellen in de melk. Dit kan worden gemeten met een CMT test (hierover verderop in de tekst meer).

Deze witte bloedcellen zijn daar om te helpen de uierinfectie tegen te gaan.

Mastitis voorkomen

Zoals bij vrijwel alles is voorkomen beter dan genezen. Dat geldt uiteraard ook bij Mastitis.

Het lichaam van de koe is over het algemeen goed weerbaar tegen de bacteriën die Mastitis veroorzaken.
Het koeienlichaam zorgt er normaal gesproken voor dat de bacterie de uier niet in kan. Door zo hygiënisch mogelijk te werken kun je voorkomen dat dit automatische afweersysteem wordt aangetast.

Je kunt zelf ook helpen om de kans dat jouw koeien Mastitis krijgen te verkleinen. Wij hebben hieronder al een aantal tips gezet.

12 Tips om Mastitis bij koeien te voorkomen

1. Maak de uiers en spenen goed schoon bij het begin van de melkbeurt
   Het is erg belangrijk de uiers met een droge doek te reinigen. Gebruik bij iedere koe een nieuwe droge (papieren) doek zo voorkom je dat de Mastitis van de ene koe naar de andere wordt overgebracht. Als de uier erg vies is mag je hem schoonmaken met water. Zorg er wel voor dat de uier daarna goed droog wordt gemaakt. Anders glijden de melkbekers van de melkmachine sneller af.
2. Melk koeien met mastitis als laatste
   De melk van een besmette koe kan ook andere koeien infecteren.
3. Stel de melkmachine goed af
   Een beschadigingen aan de spenen ontstaat vaak bij het melken. Dit kan bijvoorbeeld ontstaan door een slecht afgestelde melkmachine. Zorg ook dat kapotte of versleten tepelvoeringen vervangen worden.
4. Let op de zichtbare symptomen van mastitis
   Bij het melken is het moment waar je de uiers het beste kunt bekijken. Let vooral op zwellingen, warmte, roodheid, functieverlies verlies van de uiers en spenen. Kijk ook of je koe pijn heeft.
5. Gebruik dipmiddel na het melken
   Dipmiddel desinfecteert de speenhuid. Dit zorgt ervoor dat de bacteriën die Mastitis veroorzaken geen kans hebben. Handmatig dippen is nauwkeuriger en verbruikt minder dipmiddel.
6. Controleer de melk wanneer je een Mastitis-verdenking hebt
   Kijk eerst of er kleine vlokken in de melk te zien zijn. Eventueel kan er een CMT-test gebruikt worden om de melk te testen.
7. Zorg voor een schone stal voor je koeien
   Wanneer de koeien beschikking hebben over schone, droge ligbedden is de kans dat de uiers en spenen in contact komen met bacteriën de Mastitis veroorzaken kleiner. Een goede stalpoeder zoals bijvoorbeeld Mistral bevorderd de hygiëne. Het middel zorgt dat er minder bacteriën in de stal zijn. De ziekteveroorzakers krijgen de met Mistral minder kans zich te vermeerderen doordat de stallen een stuk droger worden.
8. Zorg er bij het droogzetten van de koe voor dat de spenen goed gereinigd zijn
   Droogzetten is eigenlijk een ander woord voor melkstop. De uier krijgt dan de tijd om zich te herstellen. Ontsmet de speen goed voordat je de teat sealer (spenenstift) aanbrengt en controleer op eventuele afwijkingen. Hiervoor kunnen bijvoorbeeld geïmpregneerde uierdoeken gebruikt worden.
9. Vermijdt stress voor je koe wanneer hij droogstaat Stress vertraagd namelijk het herstel van de koe. Het immuunsysteem kan door stress minder  goed zijn werk doen.
10. Zorg voor een zo’n hoog mogelijke weerstand van je koe tijdens de melkstop.
    Let bijvoorbeeld op haar voeding. Zorg dat ze genoeg vitaminen en mineralen binnen krijgt. Ook zorgt een negatieve energiebalans voor een hoger risico. Een goede droogstandbolus kan hierbij helpen.
11. Controleer een week voordat het kalf geboren wordt of de spenen niet lekken
    Een koe die last heeft van melk uitliggen (een ander woord voor het lekken van de spenen wanneer de koe ligt) heeft een grotere kans op Mastitis.
12. Zorg dat er geen vochtophopingen bij de spenen (zucht) rondom de bevalling
    Zucht is een ophoping van vocht in de uier. Zucht geeft meer kans op verwondingen en Mastitis.

Hoe kan je jouw koeien testen op Mastitis?

Er kan natuurlijk altijd uierontsteking ontstaan bij je koeien. Zelfs als je er alles aan hebt gedaan om de kans zo klein mogelijk te maken.

Melkrobots

Melkrobots helpen vaak bij het herkennen van Mastitis.

Bij veel moderne melkveebedrijven kunnen melkrobots in een vroeg stadium Mastitis herkennen. Melkrobots doen dit vaak door het zoutgehalte in de melk te meten. Deze is hoger in de melk van koeien met uier ontsteking.
De melkrobots geven een verdenking. De melk kan het best dan evengoed getest worden met een mastitis test.

Wat kun je doen Mastitis verdenkt?

Er zijn verschillende methoden om Mastitis al in een vroeg stadium te signaleren. Deze methoden meten het aantal cellen in de melk.

Zoals eerder al omschreven is er een hoger celgetal in de melk doordat er ook witten bloedcellen in de melk vermengd worden. Dit komt doordat bij Mastitis deze bloedcellen door het lichaam naar de infectie worden gestuurd om deze te bestrijden.

De cellen in melk kunnen gemakkelijk geteld worden. Dit kan bijvoorbeeld met een Californian Mastitis Test (CMT).

Deze test maakt in enkele minuten een betrouwbare schatting van het aantal cellen in de melk per speen.

• Gezonde uier < 100.000 cellen/ml
• Verdachte uier > 100.000 cellen/ml

Vrijwel zeker minimaal één ontstoken kwartier > 250.000 cellen/ml voor een koe > 150.000 cellen/ml voor een vaars.

Hoe werkt een Mastitis test?

Om te testen of jouw koeien een uierontsteking hebben doe je een klein beetje melk in het schaaltje van de tester. Hierbij wordt een klein beetje andere vloeistof (3% natriumlaurylsulfaat (T pol) bijgevoegd. In deze vloeistof zit vaak een klein beetje kleurstof.

Na enkele minuten wordt gekeken of er slijmvorming aanwezig is. Dit gebeurt vanaf 400.000 cellen per milliliter. Hoe meer cellen er in de melk zitten, hoe meer slijmvorming.

(LET OP!) Zorg altijd voor een schoon schaaltje. Anders krijg je geen betrouwbare uitslag.

Deze test wordt vaak gebruikt om te kijken of de koe zonder ontstekingen uit de droge periode waarin ze geen melk geeft is gekomen.

Een andere manier om mastitis bij koeien te signaleren is met mastitis detectiepapier.

Behandeling Mastitis bij koeien

Voor de behandeling van Mastitis wordt vaak nog antibiotica gebruikt. Maar ook andere meer natuurlijke middelen worden steeds vaker gebruik.
Eén van de voordelen van het biologisch bestrijden van de uierontsteking is dat er geen wachttijden zijn op de melk en de koe krijgt geen resistentie.

Mastitis behandelen met Antibiotica

Antibiotica lijkt vaak een makkelijke en slimme oplossing om uierontsteking te behandelen. Het dier geneest snel. Daarentegen blijven er altijd antibiotica resten achter in de melk. Het kan soms wel tot 60 uur duren voordat alle resten uit de melk zijn verdwenen. In de meeste gevallen wordt aangeraden melk tussen de 2 en 5 dagen niet meer te gebruiken.

Antibiotica resten in melk

Melk die resten van antibiotica bevat kan en mag niet mee in de productie. Hierdoor kan het zijn dat je melk moet weggooien.
Als je hier als boer pas laat in het proces achter komt kan het zo zijn dat je door het gebruik van één spuit wel 250 ton melk kunt verknallen.

Melk met antibiotica resten mag niet verkocht worden omdat mensen bij de inname van kleine hoeveelheden van het middel er immuun voor kunnen worden. Waardoor het niet meer werkt wanneer men het echt nodig heeft.

Daarom kan je wanneer er antibiotica in je melk wordt aangetroffen een fikse boete krijgen.

Melk testen of deze vrij is van antibiotica

Wanneer je antibiotica hebt gebruikt om Mastitis bij je koeien te bestrijden moet je altijd een wachttijd in acht houden. Na (of soms ook tijdens) deze wachttijd kun je de melk testen of deze nog sporen van antibiotica bevat.

• Micro Bial test Ook wel lange test genoemd omdat deze 3 uur duurt) heel precies, maar ook heel prijzig.
• T-test Net zo nauwkeurig maar duurt veel korter en ook prijsvriendelijker.

De T-test is hierbij de meest voorkomende test. Bij deze test wordt de melk samen gemengd met een kleurstof. Deze kleurstof geeft een kleur af bij een bepaalde Ph-waarde (de PH-waarde staat voor de zuurgraad van de Melk).

De kleur die melk is geworden kun je controleren met een bijgeleverde kleurenkaart. Zo weet je precies of alle antibiotica uit de melk is.

Een voorbeeld van een t-test is bijvoorbeeld de Delvotest.

Mastitis biologisch behandelen

Het biologisch behandelen is een behandelingsvorm van Mastitis bij koeien die in opkomst is.
Deze vorm kent vrijwel alleen maar voordelen. Deze biologische Mastitis bestrijder zorgt ervoor dat er geen wachttijd op vlees of melk meer is.

Biologische bestrijding werkt op homeopathische basis en er mag tijdens de behandeling gewoon gemelkt worden. De economische schade is dus gering.

De biologische middelen activeren het lichaam om de  ontsteking af te breken. Dit gebeurt al bij een lage dosering.

Mammicurine krijgt erkenning als geneesmiddel bij Mastisis.

In tegenstelling tot andere homeopathische middelen is Mammicurine in oktober 2020 erkent als officieel geneesmiddel.  Mammicurine heeft geen ongewenste bijwerkingen of gewenningsrisico voor bacteriën en virussen.

Mammicurine bevat verschillende werkzame stoffen welke elkaar versterken en samen een sterk koortswerend en mastitis bestrijdend effect hebben.

• Calendula bestrijdt de ziektekiemen
• Solanum en Echinea bestrijden de ettering
• Phytolacca draagt bij aan een vermindering van de ontstekingsreacties
• Solidago stimuleert de uitscheiding van schadelijke stoffen welke door bacteriën worden gevormd.

Bij de eerste symptomen van uierontsteking  kun je direct Mammicurine 880 inzetten. Nadat de uier is leeg gemolken kun je de Mammicurine injecteren  met de speciale injectoren. Dit doe je in de geïnfecteerde speen. Waarna je het goed moet inmasseren.

Deze behandeling kun je dagelijks herhalen totdat de symptomen van Mastitis verdwenen zijn. Dit zal in de meeste gevallen na enkele dagen zijn.  

Het kan dat de uierontsteking al te erg is. Bijvoorbeeld doordat het te laat gezien is. Het kan ook dat het te laat behandeld is of dat het een agressieve vorm is.
De koe is dan niet meer in staat om met behulp van Mammicurine de ontstekingen zelf te bestrijden. In dat geval is het wellicht slim een veearts in te schakelen.

Naast het gebruik van Mammicurine of antibiotica is het zeer raadzaam om de koe goed in te masseren met een goede mint-uierbalsum zoals de mammi mint.

Conclusie: Mastitis bij Koeien

Mastitis bij koeien is een van de meest voorkomende ziektes. Het is een ander woord voor uierontsteking. Je kunt het zo veel mogelijk voorkomen door hygiënisch te werken. Maar ook het controleren van de uiers is ontzettend belangrijk zodat je symptomen vroeg kunt signaleren.

Het behandelen van Mastitis wordt traditioneel gedaan met antibiotica. Nadeel hiervan is dat er bij het gebruik hiervan wachttijden zijn.
Een andere optie om de uierontsteking te behandelen met een homeopathisch middel.

Mammicurine is dan de beste optie omdat dit middel is erkent als officieel geneesmiddel. Door het gebruik van dit middel in de strijd tegen Mastitis bij koeien heb je geen wachttijd op melk en vlees.